Digital Highway: de praktijk
Cyberpolitiek, Internet, NSF
Wie wil weten wat we in de komende eeuw kunnen verwachten aan commotie rond de
Cyberspace moet zich eens gaan verdiepen in wat er op Internet al allemaal gebeurt. Het is
mooi dat universiteiten en researchers met elkaar kunnen communiceren, maar hoe zit dat met
de veiligheid en gaan de kerngeheimen en gegevens over gifgassen en biologische oorlogvoering
niet op die manier naar Irak of Pakistan?
Er is sprake van rechts-politieke indoctrinatie met tegenmaatregelen van de kant van de linkse
hackers, racistische computerspelletjes en spionage per Internet, maar wie weet welke criminele
organisaties allemaal al actief zijn in de Cyberspace?
Er is bezorgdheid, over misbruik maar ook omdat de overheid allerlei kleine zaken gaat opblazen
om maar te rechtvaardigen dat bijvoorbeeld het coderen (encryptie) van bestanden verboden moet
worden. De media worden ook wakker; niet alleen gaat de BBC nu al toegang tot het Internet
bieden, maar na de verkiezingssuccessen van Berlusconi in Italie is ook duidelijk dat wie de
TV-kanalen en de kranten voor eigen doelen gaat gebruiken ook politiek erg machtig kan
worden. Ted Turner van CNN zou wel eens president van de VS kunnen worden als hij zijn
mediamacht effectief gaat gebruiken. Is dat wel acceptabel, en de rechts-radicale propaganda in
Duitsland op het Internet niet?
Naast alle hoogdravende verhalen over wat er op lange termijn moet komen zijn er natuurlijk
ook al heel wat zaken gerealiseerd. Terwijl de omroep vrij traag reageert en experimenten met
andere distributie-structuren voor televisie zich voornamelijk beperken tot meer van hetzelfde,
is er een onderhuidse revolutie aan de gang bij de e-mail netwerken. Daar gebruikt men de
tweeweg- communicatie wel effectief en groeit er vooral een medium waarin men meer met
elkaar communiceert en minder als afnemers van andermans data passief consumeert. Er wordt
echt gewerkt met e-mail, het biedt echte oplossingen voor particulieren en bedrijven die in
contact willen komen en blijven met hun afnemers, medewerkers, agenten en leveranciers.
We duiden dit soort netwerken, die gebruik maken van de telefoon als toegang met alle
beperkingen van dien (maximaal 14k4 bps transmissie voor de gewone gebruikers) en
bijvoorbeeld qua `graphics' niet veel kunnen bieden, maar even aan als e-mail netwerken. Dat
is waar de meeste gebruikers voorlopig mee aan de gang zijn, het uitwisselen van berichten in
ASCII (tekst) met elkaar, deelnemen aan `conferences', `forums' en het downloaden van
berichten en software. Een vrij eigen wereldje met eigen gedragscodes en voor een eigen manier
van omgaan met informatie, veelal met de kreet `Information wants to be free' als vaandel!
Eigen cultuur
Met name Internet geeft al een aardig beeld over hoe er in de `Cyberspace'een heel eigen cultuur
gaat ontstaan. Zelfs met de beperking tot e-mail en primitieve plaatjes zijn de gebruikers van
Internet snel tot een soort vijfde macht aan het groeien. Het aantal gebruikers groeit snel, ook
in derde wereld landen, en in China en Rusland en de commercie begint men ook steeds meer
de smaak te pakken te krijgen en probeert op de Internet bandwagon te springen. De groei is
fenomenaal, het is een olievlek die zich niet van grenzen, godsdiensten of politiek aantrekt. Een
wereldwijde community, die vrij met elkaar kan communiceren en steeds meer ook politieke
standpunten inneemt. Naast de publieke opinie kunnen we bijna spreken van een Cyber-opinie.
Het is met name de spraakmakende gemeente van de internationale e-mail gebruikers die zich
opstelt als pleitbezorgers van een digitale democratie. Zij zijn het die waarschuwen voor de boze
plannen van de commerciele bedrijven, die steeds meer de politici als Al Gore mee krijgen in
plannen die uitgaan van het opblazen van de grass-roots e-mail gemeenschap, om die te
vervangen door grootschalige, commerciele maar ook erg ondemocratische giganten die zowel
netwerk, diensten als content in handen hebben en daarop zeker geen voor hen bedreigende
democratiseringsbeweging zullen dulden. Maar met meer dan 20 miljoen gebruikers kun je
Internet, Compuserve, BITnet en FIDONet niet zomaar wegpoetsen. Daarom moet het
electronische briefgeheim ook zo snel mogelijk onderuit worden gehaald, daarom is er haast met
de digitale highway. Wanneer nu niet snel de amateurs worden uitgebannen zou het grootkapitaal
de boot wel eens kunnen missen. In dat verband is het illustratief dat Al Gore met zijn plannen
voor een NREN (National Research & Education Network) op termijn wel het bestaande NSF
(de backbone van Internet) wil opdoeken en op dat supersnelle (155 Mbps) NREN geen
buitenstaanders meer wil toelaten en het aantal Network Access Points (NAP) beperkt. Wat lijkt
op een verbetering van de infrastructuur is dus niets anders dan het opdoeken van een voor het
grootkapitaal en de regering onwelkom democratisch en voor iedereen toegankelijk medium als
Internet. Het is onbegrijpelijk dat in Nederland de regering, mogelijk aan de leiband van
Amerikaanse adviseurs en de PTT, zomaar komt met wetsvoorstellen als het verbieden van
encryptie, in feite een duidelijke beperking van het grondwettelijke recht op vrijheid van
vergadering en meningsuiting!
De digitale fietspaden
Wanneer we aan de ene kant spreken over de digitale snelweg en dan gemakshalve zowel de
technische backbone (de eigenlijke snelweg) als de highway-aan-huis dienstverlening bij elkaar
nemen, kun je wat betreft Internet gerust spreken over de Digitale fietspaden. Dat is een beeld
dat ook goed past bij experimenten als de Digitale Stad in Amsterdam, waar men ook wel
spreekt over digitale wandelpaden en fietspaden als beschrijving van de toch langzame e-mail
cultuur. Overigens is de Digitale Stad als project in de publieke opinie meer geslaagd dan in
de praktijk. Voor de gebruikers bleek er niet alleen geen doorkomen aan door veel te weinig
toegangslijnen, maar er werd ook nauwelijks zinnig mee omgegaan, echte houtsnijdende
discussies en `conferences' kwamen niet van de grond. Een rommelige en ondoorzichtige
organisatie, eerder opgezet ter glorie van Hacktic, de balie en wethouder De Grave die met
onduidelijke regelingen over zeggenschap na de proefperiode strooit met onzinnige cijfers
(13.000 gebruikers over 30 of 40 lijntjes?). Dit bewijst alleen maar dat er groot geld te
verdienen valt als je het wel goed opzet.
Race
Dat is wel duidelijk: zelfs met het technisch primitieve niveau van e-mail communicatie van
Internet, CompuServe, BITNet, the Well, America-on-line, MCI Mail, GENIE, FIDO, etc. is
er een markt. Die groeit en groeit, alleen al Internet claimt 1,5 miljoen aangesloten systemen
en tegen de 20 miljoen gebruikers. Met de aantallen groeit ook de commercialisering, niet even
regulier als we bijvoorbeeld de Digitale Stad voornamelijk zien als een leuke marketingtruc voor
de nu half-commerciele Hacktic, ooit een linkse hackersclub en nu als Stichting Hacktic Netwerk
de erfgenaam van een `hot' prospect-list van potentiele abonnees. Met tandengeknars van de kant
van de concurrentie zoals het Utrechtse Knoware.
Niet alleen in ons land is men wakker geworden, in Engeland heeft de BBC ook ingezien dat
hier een markt ligt en heeft AUNTIE een eigen Internet-connectie opgezet. Langzamerhand
wordt Internet en de daarmee gekoppelde diensten als Compuserve, MCI etc. een factor van
betekenis en kijken ook PTT's en met name de uitgevers wat jaloers naar dit medium. Er
bestaan plannen van grote uitgevers om zelf een Internet-domain te gaan opzetten, ook in ons
land, de VNU is bijvoorbeeld al druk bezig om Compuserve te promoten. Dat leidt er weer toe
dat ook de politiek er naar gaat kijken en, niet gehinderd door veel begrip voor de hele
problematiek, overhaast en geadviseerd door te duidelijk belanghebbenden, de zaak wil
indammen. Dan worden voorbeelden als het gebruik van Internet voor rechts-radicale
propaganda in Duitsland naar voren gehaald, en als argument gebruikt om dit soort e-mail
verkeer te reguleren, maar vergeet men te vertellen dat de eigen Internet-gemeenschap zo haar
middelen heeft om dit soort misbruik tegen te gaan.
Afrekenen
De cruciale kwestie bij de digitale fietspaden, die langzamerhand landweggetjes worden en zich
als een alternatieve communicatiestructuur over de hele wereld verspreiden, is wie wat betaald.
Tot dit moment wordt een deel van de zwaardere infrastructuur (NFS-net in de VS, SurfNet etc.)
betaald door overheid en universiteiten, maar dat staat ter discussie. Er komen meer
commerciele beheerders, maar daarbij is zeker in wat minder ontwikkelde landen de betaling
door de gebruiker weer een probleem. Wanneer iedereen een gironummer heeft of een creditcard
dan is het niet zo'n probleem, maar hoe laat je een arme student in Afrika betalen voor zijn
Internet-gebruik? De PTT-structuur (die heeft toch al iedere telefoonbezitter in haar bestanden)
is eigenlijk ideaal, maar de PTT heeft zo haar eigen plannen voor datacommunicatiediensten.
De macht van de betaalinstantie mag niet onderschat worden, daar gaat zich een schat aan
informatie ophopen, die gebruikt kan worden voor directe verkoop, listbrokering (het verkopen
van adressen), maar ook voor politieke maatregelen. `Waarom communiceert u zoveel met
activisten in Suriname?' Dat de overheid de neiging heeft om haar praktische machtsmiddelen
ook inderdaad in te zetten en dan op een veel breder gebied dan waarvoor ze bedoeld zijn
illustreert bijvoorbeeld de paspoortcontrole op Schiphol, waar men tersloops ook even de
recherche-registers naloopt en kijkt of de boetes wel betaald zijn! In de VS heeft men wat dat
betreft het uitgeven van rijbewijzen gekoppeld aan de inning van boetes en belastingen voor van
alles en nog wat, wie niet betaald krijgt geen rijbewijs. Big Brother verschuilt zich niet als een
officiele `DENK-POLITIE', maar duikt op als een volstrekt reguliere organisatie die bestanden
aan elkaar koppelt en dan toeslaat op een moment dat je er niets aan kunt doen. Want durft u
aan de douane-mensen op Schiphol te vragen wat ze nu precies voor zich zien? Nee, want op
dat moment hebben ze de macht je tegen te houden en dat weten ze maar al te goed ook, dat zijn
de knelpunten waar het techno-fascisme toeslaat!