Technofascisme: kolom Luc Sala

Eenzaamheid, politiek en fietskoeriers
Minder vrij en toch onverveerd

Mensen voelen zich alleen, eenzaam, niet meer verbonden met elkaar, ze missen de contacten die vroeger misschien in familie, werk of kerk zo natuurlijk tot stand kwamen. Dat thema duikt nu her en der op, men praat over generation X , de contact-advertenties nemen een ongekende vlucht en bij netwerk-marketing wordt het gebrek aan contacten en zin zelfs schaamteloos geexploiteerd.

Ik vraag me af of er een verband bestaat tussen de toenemende bedreiging van onze persoonlijke vrijheid en het thema eenzaamheid. Is het niet zo dat naarmate de omgeving bedreigender wordt, we ons meer alleen voelen, meer behoefte krijgen aan echt contact en echte mensen? Dat ` Het Systeem' ons steeds meer inklemt, onvrij maakt en ons belaagt met technocratische quasi-bescherming tegen quasi-bedreigingen, dat thema houdt me - misschien tot vervelens toe - ten diepste bezig.

De laatste maanden is er een escalatie in schandalen rond Wet en Orde; ritselarijen van soms hoge ambtsdragers, gerommel met bijbaantjes, ongepaste politieke stellingnames door ambtenaren. Maar ook de politiek lijkt druk bezig om weer flink wat nieuwe armoede en Schengense knevelarijen tot `Wet' te verheffen. De schandalige ID-wetten die even worden afgehamerd, een stelselherziening die in stukjes wordt opgediend met `even' de praktijk van de Ziektewet voor volgend jaar door de Kamer gejast; het wordt mijns insziens allemaal erg eng. En bent u afhankelijk van een uitkering, dan mag u niet meer verliefd worden op een buitenlander, of er in ieder geval niet meer mee trouwen. Onder het mom van tegengaan van misbruik en het onderhuids aanwakkeren van het echte racisme door de politie, politiek en media worden onze wezenlijke rechten stelselmatig ingeperkt.

God noch gebod
Dat er hier en daar wat mis gaat, och, dat kan voorkomen, maar het lijkt erop dat er door de hele maatschappij heen een soort geautoriseerde zakkenvullerij en verwildering aan de gang is, men stoort zich aan God noch gebod en ontloopt de verantwoordelijkheid door te wijzen op wat zogenaamde `foutjes'. Maar als de heren en dames van boven zo omgaan met hun verantwoordelijkheid, dan kun je het de gewone burger toch niet kwalijk nemen dat als ze te hard rijden ze dat alleen maar jammer vinden wanneer ze gepakt worden en dat belastingontduiking een spelletje is? We worden tenslotte behandeld als kinderen, dan gaan we ons ook gedragen als kinderen.

Het is op zichzelf komisch om te zien hoe de hoofdcommissaris van Amsterdam steeds meer een ongeloofwaardig soort moderne roofridder wordt, die met brallerige uitlatingen vooral graag in het nieuws wil zijn, maar nooit reageert op echt serieuze vragen over zijn eigen optreden. Minder komisch is het dat zijn hele korps zich nu min of meer gerechtvaardigd acht om ook zo op te treden, prat gaat op het uniform en de macht en ertoe neigt daarmee net zo weinig zorgvuldig om te gaan als de leiding, die tenslotte ook weer zulke goede contacten heeft met de `politiek'.

Hermandad
Mijn eigen ervaringen met de politie zijn, op uitvoerend wijkteamniveau, niet bepaald positief. Herhaaldelijk moet ik constateren dat de agenten onder elkaar commissarisje spelen, de burgers intimideren en elkaar dekken in een sfeer die als steeds bedreigender wordt ervaren. De Hermandad heeft - overigens niet alleen in Nederland - de laatste jaren erg veel terrein gewonnen op wat ik als de integriteit van de burger zie: zijn of haar recht op lijf en goed en onaantastbaarheid van de ziel. De politiek, de ministers en andere ambtsdragers hebben in een, naar mijn gevoel, door de politieke leiders op basis van hun persoonlijke (Europese?) ambities gedirigeerd proces stelselmatig onze vrijheid beperkt. Altijd met technocratisch onderbouwde en vooral praktische argumenten, en vooral in kleine stapjes en voorzichtig manoeuvrerend met wat nog net geslikt werd. De aantasting van ons recht op privacy en onaantastbaarheid wordt ons op veel manieren door de strot gedwongen, denk maar eens aan de eigenlijk toch onzinnige controle op kijkgeld, waarbij controleurs zomaar het recht hebben gekregen je huis of bedrijf binnen te komen. Zeker nu de basis van het omroepbestel en de bijdrage daaraan eigenlijk nergens meer op slaat, nu de kabeltechniek en de betaling voor kabeldiensten op zich heel effectief loopt vraag ik me af of die controle nog te verdedigen is. Omdat volgens de wet een videorecorder technisch ook een afstemeenheid bevat en iedereen wel ergens een wekkerradiootje heeft etc., voelen mensen die ècht geen tv willen zich toch bedreigd door het systeem.

Maar je moet nu ook op het werk een ID hebben, in de tram, in je auto en eigenlijk ook op straat wanneer je er als buitenlander uitziet, terwijl de bescherming van de burger tegen misbruik door de politie steeds minder wordt. Wist u dat u niet eens recht heeft op een kopie van een proces-verbaal, door een agent opgemaakt en door jou ondertekend? En als dat een proces-verbaal is over een klacht tegen de politie, wat gebeurt er dan mee? Je kunt nooit meer bewijzen dat het er geweest is. En dat u eigenlijk geen recht heeft om iemand te mogen bellen als u op het bureau wordt vastgehouden?

Het gaat overigens niet om de incidentele gevallen, het gaat om de brede golf van technocratische terreur, om het stelselmatig aantasten van ons gevoel van onaantastbaarheid. Er wordt steeds meer een sfeer van angst geschapen, men krijgt een gevoel van onrust, want er is onder de regels van het techno-fascisme altijd wel wat fout met je.

Justitiële apparaat
Als er een politieauto naast je staat, besef je dat je geen rijbewijs bij je hebt, dat het adres op je rijbewijs niet overeenkomt met je feitelijke adres, je deel 1, 2 en 3 niet hebt, misschien geen ID-kaart, dat de APK-papieren in het handschoenenvakje liggen (je moet ze op het lijf dragen!), dat de gevarendriehoek misschien niet achterin ligt, dat je die parkeerbon misschien niet betaald hebt, je passagier misschien een illegaal is, je je luistergeld niet hebt betaald, achter bent met de BTW-aangifte; kortom, ze kunnen je zo in de boeien slaan. Zeker als je huidskleur, beroep, taal of voorkomen de agent niet aanstaat, of wanneer het schermpje in de politieauto iets aangeeft over je verleden dat niet helemaal helder is. Hoezo verjaring, hoezo justitiële registers, de Wet op de Politieregisters kent geen verjaring, iedere snotneus kan je hele doopceel lichten, terwijl je, als je zelf wilt zien wat er nu allemaal in de computers staat, wordt afgescheept met vage procedures. En bij klachten word je de vage weg van de klachtencommissie opgestuurd, waar de burgemeester en zijn jaknikkers zelf even bepalen dat er niets verwijtbaars is. De weg naar de formele klacht bij het `echte' justitiële apparaat is in de praktijk met de mantel der liefde bedekt, want daar zouden wel eens echt kwalijke zaken aan het licht kunnen komen. Op Schiphol hetzelfde, daar kijken ze even snel de CRI-registers door, maar zelf meekijken is er niet bij. Allemaal verontrustende en bedreigende, maar door de politiek al dan niet stilzwijgend geaccepteerde inbreuken op wat je bent. Iedereen heeft recht op zijn eigen angsten en neuroses, we hebben geen behoefte aan een maatschappij die met dit soort technofascisme de burgers tot `brave' en `gezagsgetrouwe' kwezels maakt.

Structuren zonder machtsbalans
Men klaagt er nu over dat in de Europese situatie de controleerbaarheid van de organen miniem is, op Europese schaal rommelt men maar aan, zo lezen we in de kranten. Maar zo ver weg hoef je niet te gaan, we hebben ook vlak bij van die machtswratten, van die koninkrijkjes waar niemand echt vat op heeft.

In Amsterdam is de erfenis van decennia socialistisch regentendom een op veel fronten verkankerde lappendeken van instituties. Afspraken en deals, die op z'n minst schimmig te noemen zijn, zoals die met de woningbouwverenigingen waar zeker de leden niets te zeggen hebben. Clubs zoals `Onze Woning' die welbewust buurtjes in een postzegel-strategie laten wegheien en verkrotten, om dan weer halflege semi-commerciële projecten neer te zetten met bijvoorbeeld midden in Amsterdam parkeergarages die voor driekwart leeg staan (ja, ik sta er elke dag!). Er moet commercieel gedacht worden, maar dat blijkt in de praktijk een kwestie van vriendjespolitiek, schimmige toewijzingen en zich verschuilen achter de contacten met de Gemeente. En de wethouders daar, die door een `foutje' zomaar tienduizenden woningen opofferden aan speculanten met splitsingsdrift, weten zich gedekt door hogerhand.

Of neem de Dienst Parkeerbeheer, waar directeur Van den Hazel al jaren weigert te reageren op verzoeken om informatie door de pers en de Wet Openbaarheid van Bestuur naast zich neerlegt. Maar het is de overexpansie van zijn dienst die hem tot een soort onderkoning van de Amsterdamse straat heeft gemaakt. En toen zijn dienst te groot groeide, moest er wel `produktie' worden gedraaid, kwamen er dagquota en nu doet hij alsof het initiatief om de hand te lichten met de wettelijke regels (en om de kraanwagenchauffeurs zelfstandig tot moderne roofridders te bombarderen) van zijn mensen kwam. De overexpansie van zijn wagenpark leidt er nu toe dat valse argumenten als de overlast van Carrá het nodig maken om ook 's avonds de parkeerroulette te laten draaien (trouwens, theaterbezoekers stoppen heus wel geld in de meters, het zijn de bewoners en hun gasten die alle andere avonden op hete kolen zitten). Maar daar echt iets tegen doen, dat zal wel niet gebeuren - de Minister van Justitie die volkomen onrechtmatig het afluisteren van advocaten liet gebeuren is ook niet opgestapt. Dit soort dingen kan heel `fout' zijn, de integriteit van de burger - onschuldig tot anders bewezen - wordt ermee aangetast en dat toelaten is voor mij een stap te ver op weg naar het fascsime van bovenaf, het misbruiken van het systeem voor eigen doelen...

Technoterreur maakt mensen tot nummers, het is dan ook geen wonder als ze zich als zodanig gaan gedragen

Ik heb het nog nooit zo hard geschreven en doe het met grote aarzeling, maar ik krijg steeds meer het gevoel dat de neo-fascisten waar men over praat niet die paar onnozele oudere jongeren met kale koppen in hun identiteitscrisis zijn, maar dat het echte neo-fascisme vanuit de politieke en ambtelijke structuur komt. We hebben te veel structuurtjes, te veel corporatieve instituties waar de mannen aan de top hun eigen minderwaardigheidscomplexen mogen inruilen voor een meerwaardigheidsomgeving, en dat is precies mijn definitie van fascisme. En dat gaat natuurlijk veel dieper dan wat stupide uniformen op de buis, gewapende kaartjescontrole in de metro, geknoei met sleepbonnen, geritselde benoemingen en al die ellende die we in de kranten lezen.

Politiek
Ik kan er zelf niet veel meer aan doen dan bij voorkomende gelegenheiden mijn rechten claimen, schrijven over wat me beweegt en af en toe eens een gebaar maken. Dat laatste deed ik door mijn idee over een `Partij van het Lot' dat ik al eerder in Ego 2000 naar buiten bracht, een stapje verder te brengen. De basis daarvan is dat wanneer we het idee dat alle mensen gelijk (-waardig) zijn consequent in praktijk brengen, iedereen in principe gerechtigd is om een controlerende taak in bijvoorbeeld de volksvertegenwoordiging te krijgen. De Partij van het Lot werkt dan ook niet met kandidaten, maar laat het Lot iemand trekken (met een computerprogramma of zo). Volledig willekeurig, maar zo werkt jury-rechtspraak ook en in het oude Athene liep de democratie ook zo. Omdat ik zelf sterk geloof in het Lot als Goddelijk geïnspireerd, heb ik er alle vertrouwen in dat er dan een paar kanjers op die stoeltjes komen te zitten. En veel slechter dan wat we nu hebben kan haast niet, nietwaar? Kortom, een simpele boodschap, maar wel een die fundamenteel het politieke systeem zou omgooien. Ik plaatste een paar advertenties in o.m. Volkskrant en Telegraaf met een verzoek om steun en stuurde wat persberichten weg. Er zijn wat artikeltjes over geschreven en er kwamen wat reacties. De meesten daarvan waren echter heel negatief, een aantal vreemde organisaties stuurde regelrechte dreigbrieven, vol met hakenkruizen en het verwijt dat zo'n partij er toe zou leiden dat er ook `anderen' in de Kamer, etc. zouden komen. Eigenlijk vrij angstig, maar er was een andere tendens die me deed nadenken over het hele concept. Plotseling bleken ook de bestaande partijen helemaal doordrongen van de noodzaak tot vernieuwing en gingen zelfs zover, dat ze gewoon een advertentie plaatsten voor vrijwilligers. Alles moest anders, politieke ervaring is nu geen prá meer, zou er dan nog wat gezond verstand zijn overgebleven en zou het systeem zich toch weer zelf genezen? Als dat zo is, dan is mijn toch wat `duivelse' plan om van binnenuit het systeem met zichzelf te confronteren niet meer nodig en misschien was het ook wel meer een signaal van mijn eigen onmacht en frustratie.

Ik ga er dus niet mee verder, mijn rol is misschien een andere, mijn stem draagt misschien verder in stilte, maar het was een interessante ervaring.

Positieve energie
De andere kant van de eenzaamheid en de structurele inperking van onze vrijheid is dat er ook weer meer ongebonden, uitzinnige, leuke, vreemde en misschien wel stoute dingen gebeuren, een soort reactie misschien? Meer feesten, meer samen, meer doen met minder. Zo was het jaarlijkse Ruigoord-feest in Paradiso op 28 december één van die gelegenheden, waar iedereen - al dan niet in high spirits - wat van meenam. Bijna 1500 mensen beleefden het vollemaan-ritueel, dansten, feestten, `zagen' elkaar en accepteerden elkaar, Amsterdam kreeg daar weer een forse stoot positieve energie mee. Op dat feest ontmoette ik iemand, die Fietskoerier was, en dat vind ik een erg leuk en typisch Amsterdams beroep. Goed voor iedereen, al lijkt het me in de winter nogal een koude job, maar verder helemaal OK. Dus denk eens aan 020-6757900 wanneer u binnen Amsterdam iets snel wilt laten bezorgen.

Luc Sala